设为首页收藏本站|繁體中文

中国壶迷俱乐部

 找回密码
 立即注册
查看: 3186|回复: 3

从明代菱花到民国合菱

[复制链接]
字体大小: 正常 放大
发表于 2010-7-11 09:12:07 | 显示全部楼层 |阅读模式
 
<p class="MsoNormal"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">从明代菱花到民国合菱</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-comfficeffice" /><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><span style="mso-spacerun: yes">&nbsp;&nbsp; </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">紫砂壶中的老寿星要数“菱花壶”。她从明代走来,到今天已是</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">500</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">岁高龄的老人,竟没有一点老态,依然是春意盎然,以其美貌、朝气,给“青春永驻”作一个“标志模特”的形象展示。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">明代周高起在《阳羡茗壶系》一开头的“正始”里就记载了她的家世:“董翰,号后谷,始造菱花式,已殚工巧。”(见《紫砂壶全书》</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">332</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">页)董翰是明代四大家之一,与时大彬的父亲时鹏齐名。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">其后,周高起在《阳羡茗壶系》里为徐友泉立传时又提及“菱花壶”的制作。“徐友泉</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">------</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">毕工穷智,移人心目。予尝博考厥制,有汉方、扁觯、小云雷、提梁卣、蕉叶、莲方、菱花、鹅蛋</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">------</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">”到了清代,《阳羡茗壶赋》的作者吴梅鼎更以诗的语言盛赞“束腰菱花壶”是“</span><span style="FONT-SIZE: 12pt"> </span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">腰洵约素,照青镜之菱花”。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">让我们走进《中国紫砂茗壶珍赏》,欣赏“菱花壶”一路走来的倩影。《中国紫砂茗壶珍赏》是夏俊伟、韩其楼合著的名作。东南大学张道一先生在“序言”里说:“作为紫砂茶壶的鉴赏,这部《中国紫砂茗壶珍赏》堪称是最完备的。在作品的选择、文字的介绍等方面,中肯而有深度,数量上也是很可观的。”</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">很可惜,走进《珍赏》我们没有看到董翰“始造”的菱花壶。我想韩其楼、夏俊伟二位先生写作时,也会为没有寻觅到董氏菱花的芳容而遗憾,但他们毕竟在“香港”一位收藏家的府上,拜访到时大彬家的“菱花壶”,并记下他们的印象:</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">“此壶材质为紫泥参幼砂,色如猪肝。壶体为菱花式造型,壶腹上部收敛,流短且直,把浑而圆,矮肩,钮、盖、身,浑然一体,筋纹流畅,脉络清晰。壶身自上而下弧线形渐宽,至底部有略收敛。壶底向内微凹,形成圈足,制作精细规整,壶式古朴风雅,不愧为大家名作。壶底刻有‘时大彬’三字楷书款。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">据清陈鱣松《砚斋随笔》云:此壶‘具质朴而雅,砂质温润,色如猪肝,其盖虽不能翕起全壶,然以手拨之则不能动,始知名下无虚土也’。又张燕昌曾谓大彬壶随手合盖,举之能翕起全壶,曾有人以此尝试,诚信然可证也。”</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">明代是紫砂壶以其砂者为上的初兴期,也是引得人们兴趣勃发、创作情趣浓郁的时期。那时不仅名家辈出,而且都能潜心研究,花样翻新,新品层出。明代的徐次京便在“菱花式”之上增添新的元素,创作了“菱花龙首壶”。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">《珍赏》点评说:“此壶呈四组菱纹,脚为犴门,云肩线,高口颈,盖拱用重叠线装饰,圆珠钮,笼嘴弯曲朝天,曲线把垂肩,泥色微紫,砂粒隐现点点铁质,全器工巧逼真,气势宏大。底钤‘次京’阳文篆书方章。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">徐次京是居于江浙一带的士人,喜爱修竹养花,赏玩古玉铜器,过着朴实平淡的生活。由于对壶艺产生极大地兴趣,并由这些士人的扶掖,因此紫砂壶在原有的基础上,仿制花卉和古代铜器、玉器的造型。”</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">《阳羡茗壶赋》的作者吴梅鼎盛赞“束腰菱花壶”,说明清一代那“菱花式”的作品不少,但《珍赏》却没有选一把清代“菱花壶”。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">《珍赏》的作者为什么没有选取一件“菱花式”壶?我不敢妄说作者选择标准,只能从自己简陋的紫砂史知识出发做点探讨。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">明代紫砂壶虽属于初兴期,但新兴的兴趣带来大量的作者,也带来千姿百态的作品,这给以后一二百年的紫砂提供丰富多彩的“复制样板”,引来了模具化的批量生产,也由此导致</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">200</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">年后的陈曼生对陈陈相因的深恶痛绝,进而引发了他创新紫砂造型的创举,同时促使杨彭年重又燃起全手工制作薪火的冉冉升起。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">陈陈相因的模具仿制明代丰富多彩的作品,“菱花式”也自然在其中,这是一方面,同时还有陈鸣远、邵大亨、陈曼生等大家的创新。他们能没有“菱花式”壶的经典之作?可能有,但我以为他们的心事更在自己的主流探索之中。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">陈鸣远醉心于“仿生品”的研制,尝试于书法、壶铭的创作,为紫砂壶品格的完善,为“文人壶”的问世作开拓性的历史性进军;</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">邵大亨正吸收各种艺术元素,探究以壶的一个个部件、一组组构件去说话,去阐发有思想、有主题的概念问学之路,也就是在作“纯艺术”的紫砂创作;</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">陈曼生面对陈陈相因的紫砂形制,梳理那模具批量复制的缘由,于是组织了创作团体创新壶型、恢复传统手工艺的制作,尤其是他创作壶型一个直接目的是为了陶刻书画“预留足够大的空间”。这恐怕是陈曼生创作十八式没有“仿生”类、“筋纹器”的缘由。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24.1pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">一面是</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">200</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">余年复制明代佳作,一面是创作大家的各自为战,可能是“菱花式”壶没有向前推进,没有创新之作的历史动因。如若我的探讨也有和《珍赏》作者不谋而合的点滴,那么《珍赏》选取的第三柄“菱花式”壶——范大生创作的“合菱壶”,正像《珍赏》序言里说的:“他们(指作者)两位都是丁山人,自谓是‘土生土长的宜兴文化人’,并且都有专著出版。由此可见,写起紫砂来肯定更深刻、更亲切、更可信”。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24.1pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">《珍赏》是这样评价范大生的“合菱壶”的。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24.1pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">“此壶圆身,立面菱形,上下对称,交错相映,通体呈曲线之美,令人赏心悦目。纵线分割为六个等分菱花瓣,壶身腰部以菱花波线分割,似平静起伏的水浪,产生动感,不同凡响。壶盖上置一壶钮,相互置换吻合贴切,盖内钤‘大生’印款。上饰四组菱线,与壶身上下对接,根根线条,毫厘不差。壶把由方菱线构成,简朴大方又方便于提壶使用。在壶内也有棱纹筋线,历历在目,显示手工制作筋纹器之妙。该壶比例恰当,线条清晰,造型典雅,实为匠心独运之杰作,为‘范家壶’最成功之作。”</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24.1pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">明清紫砂“菱花壶”基本是“菱花线”上下贯通,而“合菱壶”则创造性把“菱花式”作上下“合扣”状,给上下贯通创造了变化,这变化又给整个作品带来了“不同凡响”的动感。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="TEXT-INDENT: 24.1pt"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">纵观</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">500</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">年紫砂史,范大生创作的“合菱壶”,把出生于明代的老寿星“菱花壶”,推向了历史的巅峰——我登绝顶人为峰。</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">杨世明于《门外读陶居》</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><?xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-comffice:smarttags" /><st1:chsdate w:st="on" isrocdate="False" islunardate="False" day="27" M="M"  year="2010"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">2010</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">年</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">5</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">月</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt">27</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">日</span></st1:chsdate><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'Times New="New"  Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New="New"  Roman'">星期四</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt"><o:p></o:p></span></p>

帖子的最近访客

发表于 2010-7-11 10:12:26 | 显示全部楼层
学习
发表于 2010-7-12 01:49:29 | 显示全部楼层
可心合菱远胜大生,与清初靠可心有弱.清中至可心.合菱都借合模而成,今丁山有人借可乐瓶敲打出合菱,型秀过前人.但细观无气!现有工具表现线条不是问题,难处是气即合菱的肌留质感.
发表于 2010-7-17 16:23:00 | 显示全部楼层
<p>杨老师真细心啊!<br/>也赞赏焦兄的观点<br/>吴纯耿的合菱也相当有味道了</p>
您需要登录后才可以回帖 登录 | 立即注册

本版积分规则

申请友链|小黑屋|Archiver|手机版|传奇温州mir2wz|rWanBoy Studios|中国壶迷俱乐部 ( 浙ICP备12017229号-5 公安备案105031|105258 )|人工智能    

GMT+8, 2024-10-1 17:31 , Processed in 1.267857 second(s), 33 queries .

Powered by Discuz! X3.4

© 2001-2013 Comsenz Inc.

快速回复 返回顶部 返回列表